Οι Μοίρες (επίσης: αἱ Μοῖραι) είναι  έδρα του Δήμου Φαιστού^[2] .

Οι Μοίρες βρίσκονται προς τη νότιο Κρήτη, στην πεδιάδα της Μεσσαράς, βόρεια του Γεροποτάμου^[3] σε υψόμετρο 87 μέτρα^[4]. Η απόστασή τους από το Ηράκλειο είναι περίπου 38 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά και έχουν πληθυσμό 6.379 κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 2011^[5]. Αποτελούν έδρα της Μητροπόλεως Γορτύνης καί Αρκαδίας. Στον οικισμό βρίσκονται μεταξύ άλλων 3 νηπιαγωγεία, 2 Δημοτικά Σχολεία (έδρα του 4ου Γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης), 1 Γυμνάσιο, 2 Λύκεια (εκ των οποίων ένα ΕΠΑΛ), τράπεζες, ΚΕΠ, ταχυδρομείο, Κέντρο Υγείας, ειρηνοδικείο, αστυνομικό τμήμα και ραδιοφωνικός σταθμός. Οι κάτοικοι ασχολούνται με το εμπόριο, τις επιχειρήσεις αλλά περισσότερο με τη γεωργία. Στην κωμόπολη βρίσκονται οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ραφαήλ, του Αγίου Νεκταρίου, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Κωνσταντίνου^[6] ενώ οι ναοί του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Μύρωνα στα Καππαριανά.

Οι Μοίρες δεν αναφέρονται στις ενετικές απογραφές ούτε στην τουρκική του 1834. Για πρώτη φορά ο οικισμός αναφέρεται το 1881 με 83 Χριστιανούς και 62 Τούρκους κατοίκους^[7]. Αναφέρονται επίσημα το 1925 με το ΦΕΚ 27Α – 31/01/1925 να ορίζονται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας ενώ το 2010 με το ΦΕΚ 87Α – 07/06/2010 αποσπάσθηκαν από το δήμο Μοιρών και ορίστηκαν έδρα του δήμου Φαιστού.^[8]

Το 2001 τα Καππαριανά ενσωματώθηκαν στις Μοίρες^[9] και αποτελούν πλέον συνοικισμό τους, ο οποίος βρίσκεται στην ανατολική πλευρά και το 52ο χλμ. της οδικής αρτηρίας προς Τυμπάκι, σε υψόμετρο 90 μέτρα.^[10] Είχε 77 κατοίκους το 1971 και 503 το 1991^[11]. Στα Καπαριανά λειτουργούν Δημοτικό Σχολείο και νηπιαγωγείο ενώ υπάρχουν 1 βιβλιοπωλείο, 1 ταβέρνα, 1 ψητοπολείο, μια πιτσαρία, περίπτερα και mini market αλλά και 1 super market.

Οι Μοίρες παρουσιάζουν ήπιους χειμώνες και πολύ θερμά καλοκαίρια. Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών το χειμώνα οι μέγιστες θερμοκρασίες παραμένουν πάνω από 16 βαθμούς ενώ το καλοκαίρι είναι κοντά στους 35 βαθμούς.

Η κωμόπολη των Μοιρών βρίσκεται 50χλμ νότια του Ηρακλείου, στην καρδιά της εύφορης πεδιάδας της Μεσαράς. Οι Μοίρες πήραν το όνομα τους από τις μοίρες, δηλαδή τα μερίδια – μοιρασιές γης που είχαν δωθεί από τους Ενετούς, στους εποίκους που ήρθαν από την Πελοπόνησσο, όταν αυτή έπεσα στα χέρια των Τούρκων. Παρόμοια μοιρασιά είχε γίνει και στο Οροπέδιο Λασιθίου, του οποίου μάλιστα το όνομα προέχεται από τα Lasciti, δηλαδή τα μερίδια γης. Οι Μοίρες είναι μια σύγχρονη μικρή πόλη που αναπτύσεται συνεχώς, ενώ οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τον τουρισμό και το εμπόριο. Η θέση της στο κέντρο της εύφορης πεδιάδας έχει δώσει αυτή τη δυναμική. Το κλίμα εδώ είναι γενικά θερμό και το καλοκαίρι η θερμοκρασία ξεπερνάει πολλές φορές τους 40°C.

Λόγω της σύγχρονης όψης της πόλης, η δόμηση είναι αρκετά άναρχη και άσχημη. Ωστόσο, αξίζει να κάνετε μια βόλτα στο παλιό χωριό με τα στενάκια. Επίσης, το Σάββατο χιλιάδες κάτοικοι από τα χωριά της Μεσαράς, έρχονται στις Μοίρες όπου πραγματοποιείται το μεγαλύτερο παζάρι – λαϊκή αγορά της Κρήτης. Από τις Μοίρες μπορείτε να επισκεφτείτε πολλά μέρη, όπως τη Ρωμαϊκή Γόρτυνα, το Μινωικό Παλάτι της Φαιστού και της Αγίας Τριάδας, τα Μάταλα, το φράγμα της Φανερωμένης, τα χωριά του Ψηλορείτη, τα άγρια Αστερούσια Όρη και άλλα.

Ο Άγιος Αντώνιος (Δημοτική Κοινότητα Μοιρών – Δημοτική Ενότητα ΜΟΙΡΩΝ) ανήκει στον δήμο ΦΑΙΣΤΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”. Η επίσημη ονομασία είναι “ο Άγιος Αντώνιος”. Έδρα του δήμου είναι οι Μοίρες και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτης. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, ο Άγιος Αντώνιος ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Μοιρών, του πρώην Δήμου ΜΟΙΡΩΝ του Νομού ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ. Ο Άγιος Αντώνιος έχει υψόμετρο 178 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 35,0683270137 και γεωγραφικό μήκος 24,8834961858. 

Τα Καπαριανά είναι ένα μικρό χωριό που βρίσκεται δύο χιλιόμετρα ανατολικά των Μοιρών, στο κέντρο της Κρήτης. Στο χωριό βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Μύρωνα και λειτουργεί δημοτικό σχολείο καθώς και νηπιαγωγείο.

Η Αληθινή είναι χωριό και έδρα ομώνυμης Κοινότητος του Δήμου Φαιστού στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Καινούργιου του νομού Ηρακλείου. Η θέση του είναι στον κάμπο της Μεσαράς, σε υψόμετρο 150 μέτρων, πολύ κοντά στις Μοίρες.
Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η ελαιοκομία, ενώ καλλιεργούνται επίσης σιτηρά. Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου[1] και πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου. Μεταξύ άλλων λειτουργεί Δημοτικό σχολείο.

Το Αντισκάρι, με 250 κατοίκους το 2011, αποτελεί χωριό και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα της επαρχίας Καινούργιου στο Δήμο Φαιστού,πρώην Δήμου Μοιρών του Νομού Ηρακλείου. Βρίσκεται στους νότιους πρόποδες των Αστερουσίων, περίπου 63 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Σήμερα το χωριό είναι πλούσιο. Υπάρχουν πολλά νερά υπόγεια, ενώ η κοιλάδα από το χωριό μέχρι τα Πλατιά Περάματα είναι ένας συνεχής κήπος πρώιμων κηπευτικών, όπως ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές, μελιτζάνες, κολοκύθια κλπ. σε χώρους ακάλυπτους, επειδή η θερμοκρασία είναι παντού υψηλή και τα χελιδόνια δε λείπουν και κατά τους χειμερινούς μήνες. Ο οικισμός διαθέτει ξενώνα στα Πλατιά Περάματα. Στο χωριό λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο. Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Σε μικρή απόσταση δυτικά από το χωριό (περίπου 10χμ.) βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης Λασαίας την οποία αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στις Πράξεις των Αποστόλων (27,8).Σήμερα,οι χωρικοί συνηθίζουν να αναφέρουν το χωριό με το όνομα Χρυσόστομος. Επίσης σε απόσταση περίπου 15χμ. ανατολικά από το χωριό, βρίσκεται το τουριστικό χωριό Λέντας.

Η Ιερά Μονή Απεζανών είναι ενοριακή μονή της επαρχίας Καινούργιου, που βρίσκεται σε ωραία τοποθεσία στη δυτική πλευρά των Αστερουσίων ορέων, τιμωμένη στο όνομα του Αγίου Αντωνίου του Αγιοφαραγγίτη Ο ναός είναι τρίκλιτος και το βόρειο κλίτος του είναι καθιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο, το μεσαίο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα και το νότιο στους Τρεις Ιεράρχες. Η μονή εορτάζει στις 17 Ιανουαρίου. Υπάγεται στον οικισμό Αντισκάρι του Δήμου Μοιρών και βρίσκεται σε υψόμετρο 440 μ. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 63,2 χλμ. Στη μονή σώζονται παλαιά ιερά άμφια, χρυσοί και ασημένιοι σταυροί, ευαγγέλια με χρυσοποίκιλτα καλύμματα και εγχάρακτες εικόνες και επιγραφές, άγια λείψανα 19 αγίων, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και λείψανο του χεριού του Ιωάννη του Χρυσόστομου.

Τα Πλατιά Περάματα είναι ένας μικρός οικισμός που βρίσκεται 69 χλμ νότια του Ηρακλείου, ανάμεσα στους Καλούς Λιμένες και το Λέντα. Βρίσκεται στην έξοδο μιας μεγάλης κοιλάδας (εξ ου και το όνομα) στα Αστερούσια Όρη που ξεκινάει από το χωριό Αντισκάρι και καταλήγει στη θάλασσα. Η εύφορη κοιλάδα χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια πρώιμων λαχανικών σε θερμοκήπια όλο το χρόνο, όπως τομάτες, αγγούρια, πιπεριές κλπ, καθώς η θερμοκρασία είναι πάντα υψηλή.
Στην περιοχή υπάρχουν πολλοί συνεχόμενοι κόλποι, στους οποίους σχηματίζονται ήρεμες παραλίες που προτιμούν κυρίως οι ντόπιοι. Μπροστά στο μικρό χωριό υπάρχει η παραλία των Πλατειών Περαμάτων με ψιλό βότσαλο, η οποία χρησιμοποιείται κυρίως για να δένουν οι βάρκες των κατοίκων. Η παραλία δεν είναι οργανωμένη, αλλά υπάρχουν λίγες ταβέρνες και δωμάτια. Στην ανατολική πλευρά του χωριού υπάρχει η παραλία των ανατολικών Πλατιών Περαμάτων που έχει βότσαλα και δεν προτιμάται για μπάνιο. Η καλύτερη παραλία για μπάνιο ωστόσο.

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ ΑΠΟΛΥΧΝΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΦΑΙΣΤΟΥ
Οικισμός του δημοτικού διαμερίσματος της Γαλιάς του δήμου ΦΑΙΣΤΟΥ στο νομό Ηρακλείου. Έχει υψόμετρο 220 μ. και απέχει από το Ηράκλειο 57 χλμ.
Βρίσκεται στην διακλάδωση δεξιά του 52 χλμ. του δρόμου προς Φαιστό, πριν από τις Μοίρες. Το χωριό αν και εγκαταλελειμμένο είναι ένα πολύ όμορφο παραδοσιακό χωριό με παραδοσιακά σπίτια κατάμεστο από πράσινο και πλατάνια με πηγές και με μια πολύ όμορφη εκκλησία στην πλατεία του χωριού που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Παντελεήμονα με ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο παραδοσιακής τεχνικής.

Η Γαλιά είναι χωριό και έδρα ομώνυμης Κοινότητος του Δήμου Φαιστού στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Καινούργιου του νομού Ηρακλείου. Βρίσκεται στις βόρειες παρυφές του κάμπου της Μεσσαράς, 5 χλμ. βορειοδυτικά των Μοιρών και 57,3 χλμ. από το Ηράκλειο.
Παράγει λάδι, σιτηρά και οπωροκηπευτικά. Οι κάτοικοι οργάνωσαν αγροτολέσχη και Μορφωτικό Σύλλογο Αγροτικής Νεολαίας. Υπάρχει επίσης Νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο. Η πρόσβαση στο χωριό μπορεί να γίνει με διακλάδωση από τις Μοίρες στο 1ο χιλιόμετρο του δρόμου προς το Τυμπάκι. Κεντρικός ναός στον οικισμό είναι ο Άγιος Γεώργιος, του οποίου η χάρη εορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Νοεμβρίου.

Πλήθος λοιπόν κόσμου πηγαίνει κάθε χρόνο στο Μονόχωρο, όπου εορτάζει η εκκλησία της Γέννηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Παναγίας μας. Η εκκλησία αυτή, έχει τοιχογραφίες του 1345. ενώ κτήτορας της ήταν ο Γεώργιος Μουσούρης, που εικονίζεται έφιππος με ακολουθία, μέσα σε τοπίο με ρογδιές. Ωστόσο το Μονόχωρο αναφέρεται σε έγγραφο του 1394 σαν Monoghoro. Το Μονόχωρο βρίσκεται Νοτιοανατολικά της Γαλιάς του νομού Ηρακλείου Κρήτης. Δυτικά του Μονοχώρου, μακριά στο βάθος, απλώνεται ο κόλπος της Μεσσαράς, βόρια και δυτικά υψώνεται αγέρωχος ο Ψηλορείτης,ενώ νότια απλώνονται τα Αστερούσια όρη. Δυτικά του Μονοχώρου και σε πολύ μικρή απόσταση, μέσα στη ρεματιά που υπάρχει, είναι η τοποθεσία ”πλατάνι”. Μέχρι εδώ, καθώς λέει η παράδοση, είχε φθάσει ο Απόστολος Παύλος

Το Καστέλλι (και Καστέλι) είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Καινούργιου στο νομό Ηρακλείου, με 299 κατοίκους με βάση την πληθυσμιακή απογραφή που έλαβε χώρα το 2001. Αποτελεί ομώνυμοτοπικό διαμέρισμα που υπάγεται σήμερα στο δήμο Μοιρών. Η θέση του είναι στις υπώρειες του Ψηλορείτη, σε μικρή απόσταση στα ανατολικά από το φρούριο Καινούργιου, που λέγεται σήμερα Ψηλό Καστέλι. Συνδέεται με το Ηράκλειο με ασφαλτόστρωτο δρόμο 49,8 χλμ. Η πρόσβαση μπορεί να γίνει με διακλάδωση στα δεξιά, στο 49ο χιλιόμετρο της κεντρικής αρτηρίας προς Φαιστό. Κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η ελαιοκομία και η αμπελοκαλλιέργεια. Παράγονται λάδι και κρασί. Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Μαρίνα.

O Κουσές είναι χωριό με 130 κατοίκους το 2001 και πρώην κοινότητα της επαρχίας Καινούργιου στο νομό Ηρακλείου. Σήμερα αποτελεί ομώνυμο τοπικό διαμέρισμα στο Δήμο Μοιρών. Η θέση του είναι σε υψόμετρο 130μ. στους βόρειους πρόποδες του υψώματος Πύργος (υψ. 228 μ.) των Αστερουσίων. Από εκεί η θέα είναι πανοραμική προς την πεδιάδα της Κάτω Μεσσαράς. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 61,5 χλμ. Πολύ κοντά στο χωριό βρίσκεται και η Φαιστός. Κύρια ασχολία των κατοίκων του χωριού είναι η γεωργία. Πανηγυρίζει στις 25 Ιουλίου, ημέρα εορτασμού της Κοιμήσεως της Αγίας Άννας. Το χωριό έχει ιστορικό ενδιαφέρον, καθώς κατά την Τουρκοκρατία υπήρξε φέουδο της μεγάλης οικογένειας των Κουρμούληδων, οι οποίοι υπήρξαν κρυπτοχριστιανοί. Σύμφωνα με την παράδοση στον Κουσέ λειτούργησε Κρυφό Σχολείο, με δάσκαλο κάποιον Σπάγο.Το όνομά του δόθηκε στη συνοικία Σπαγουλιανά.

ΛΙΣΤΑΡΟΣ , βρίσκεται στους πρόποδες των Αστερουσίων και σε υψόμετρο που εκτείνεται από 250-450 μέτρα. Διοικητικά ανήκει στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κουσέ του δήμου Μοιρών της Επαρχίας Καινουργίου. Το τοπίο γύρω από τον οικισμό διαφέρει ως προς την μορφολογία. Πρόκειται για θέση όπου απότομα υψώνεται η δυτική απόληξη των Αστερουσίων βουνών πάνω από την λοφώδη περιοχή Σίβα και Κουσέ. Έτσι η άποψη προς τα βόρεια και δυτικά είναι ήπια με βαθμιδωτούς λόφους που φτάνουν στον κόλπο της Μεσσαράς και ως την κάθετη οροσειρά του Ψηλορείτη με πρώτο πλάνο τις κορυφές σέλλα του Διγενή πάνω από το σπήλαιο Καμαρών. Η θέα φτάνει και μακρύτερα ως το όρος Κέδρος του νομού Ρεθύμνης και στο βάθος διακρίνονται τα Λευκά όρη των Χανίων. Στα νότια ο οικισμός έχει ως πλάτη την απότομη πλαγιά των Αστερουσίων . Από εδώ η συνέχεια της οδού προς την Μονή Οδηγητρίας και τους Καλούς Λιμένες μας φέρνει απότομα σε άλλη υφή τοπίου, άγονου και ερημικού.

Το Πέρι είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Καινούργιου με 81 κατοίκους (το 2001) και αποτελεί τοπικό διαμέρισμα στον Δήμο Μοιρών του νομού Ηρακλείου. Απέχει από το Ηράκλειο 58,5 χιλιόμετρα. Βρίσκεται σε γήλοφο με πανοραμική θέα, στα ανατολικά του χωριού Πόμπια. Η πρόσβαση στον οικισμό μπορεί να γίνει από διακλάδωση αριστερά στο 45ο χλμ. της οδικής αρτηρίας προς Τυμπάκι (Μητρόπολη- Χουστουλιανά- Πλάτανος- Πέρι). Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αμπελοκαλλιέργεια και την ελαιοκομία. Καλλιεργούνται επίσης δημητριακά.

Το Πετροκεφάλι είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Καινούργιου, στην πεδιάδα της Μεσαράς. Σήμερα αποτελεί ομώνυμο τοπικό διαμέρισμα με 733 κατοίκους το 2001 . Υπάγεται στο Δήμο Μοιρών και η θέση του είναι στο 59,3 χιλιόμετρο του δρόμου προς τα Μάταλα.Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία και με την καλλιέργεια εσπεριδοειδών και πρωίμων κηπευτικών. Παλαιότερα επιδόθηκαν και στην καλλιέργεια ρυζιού. Η άρδευση γίνεται από αρτεσιανό φρέαρ και οι κάτοικοι υδρεύονται από πηγάδια. Από πολιτιστική άποψη δραστηριοποιείται ο Μορφωτικός Σύλλογος Κυριών, καθώς επίσης και το Επιμορφωτικό Κέντρο για Ενήλικες. Στον οικισμό βρίσκεται ο δίκλιτος ναός του Αγίου Πνεύματος και Ευαγγελισμού, επίσης ο ναός της Θεοτόκου και του Αγίου Ελευθερίου. Κατά τις εορτές των ναών γίνονται πανηγύρια με παραδοσιακό κρητικό χρώμα και ταυτόχρονα θρησκευτικό χαρακτήρα.

Οι Καλοί Λιμένες είναι παράλιος οικισμός του νομού Ηρακλείου, με 47 κατοίκους το 2001. Το χειμώνα ζουν μόνο 3-4 οικογένειες, λόγω των ισχυρότατων ανέμων που πνέουν. Υπάγεται στο Δήμο Μοιρών και αποτελεί οικισμό του τοπικού διαμερίσματος Πηγαϊδακίων. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείου είναι 77 χιλιόμετρα. Απέναντι από το λιμάνι και λίγα μόλις μέτρα υπάρχει η νησίδα Μικρονήσι, το οποίο οι ντόπιοι ονομάζουν νησάκι “Απόστολος Παύλος”, και στο οποίο υπάρχουν σύγχρονες εγκαταστάσεις για τον ανεφοδιασμό ποντοπόρων πλοίων. Επίσης, σε ανάμνηση της επίσκεψης του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου Α΄, το 1992, κτίστηκε ναός πάνω σε λόφο. Σε αυτόν το ναό υπάρχει σπηλιά, στην οποία σύμφωνα με την παράδοση, έζησε ο Απόστολος Παύλος. Η ονομασία του χωριού είναι αρχαιότατη και μάλιστα αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων (27,8), διότι στο σημείο αυτό αποβιβάστηκε ο Απόστολος Παύλος, όταν μεταφερόταν στη Ρώμη[1]. Την περίοδο της Ενετοκρατίας διάφορα ξένα πλοία διενεργούσαν από τους Καλούς Λιμένες λαθρεμπόριο και αυτό αναγράφεται στον Βασιλικάτα[2].
Στα ανατολικά του σημερινού οικισμού βρίσκονται στην περιοχή Χρυσοστόμου τα ερείπια της αρχαίας πόλης Λασαία. Η τελευταία ήκμασε στα ρωμαϊκά χρόνια και ήταν λιμένας της Γόρτυνας. Η πόλη αυτή αναφέρεται στο ρωμαϊκό νόμισμα ως Θάλασσα και αλλού με τα ονόματα Άλασα και Λασός. Η θέση της Λασαίας διαπιστώνεται και στο έργο του Άγγλου Σπρατ.

Η Ιερά Μονή Οδηγήτριας είναι ανδρική μονή, παλαιότερα σταυροπηγιακή, που βρίσκεται στο δυτικό όριο των Αστερουσίων Ορέων, σε οχυρή θέση. Η θέση της είναι σε υψόμετρο 250 μέτρων και η πρόσβαση σε αυτήν είναι εφικτή και από το χωριό Σίβα Πυργιωτίσσης. Υπάρχει διακλάδωση από Μοίρες- Πετροκεφάλι- Σίβα ή από Φαιστό – Άγιο Ιωάννη- Σίβα. Σήμερα υπάγεται στα Πηγαϊδάκια . H Ιερά Μονή Οδηγητρίας είναι ανδρική μονή, παλαιότερα σταυροπηγιακή, που βρίσκεται στο δυτικό όριο των Αστερουσίων Ορέων, σε οχυρή θέση. Η θέση της είναι σε υψόμετρο 250 μέτρων και η πρόσβαση σε αυτήν είναι εφικτή και από το χωριό Σίβα Πυργιωτίσσης. Υπάρχει διακλάδωση από Μοίρες- Πετροκεφάλι- Σίβα ή από Φαιστό – Άγιο Ιωάννη- Σίβα. Σήμερα υπάγεται στα Πηγαϊδάκια . Το 2001 στη Μονή απεγράφησαν 90 άτομα.Η μονή περιβαλλόταν από τείχος, του οποίου σώζονται μέρη, η βόρεια πύλη, που γράφει τη χρονολογία 1568 και ο ψηλός Πύργος του Ξωπατέρα, όπου εκτυλίχθηκε το δράμα του γενναίου ιερωμένου. Ο ναός της μονής βρισκόταν στο κέντρο της περιβόλου και ήταν δίκλιτις, καθιερωμένος στο Γενέσιον της Θεοτόκου και στους Αγίους Αποστόλους. Παλαιότερα το μοναστήρι ήταν ανδρικό και γυναικείο (μικτό). Μέσα στο ναό σώζονται τοιχογραφίες, ιερά άμφια, τέμπλο και άλλα.Στην περιοχή όπου βρίσκεται το μοναστήρι βρίσκουμε τον κατάγραφο ναό του Αγίου Ευτυχιανού, με ίχνη τοιχογραφιών και του Αγίου Ανδρέα σε παλιό χωριό, που δεν υπάρχει σήμερα. Σώζονται τοιχογραφίες. Επίσης, στην ίδια περιοχή συναντάμε και τον κατάγραφο ναό του Αγίου Ιωάννη.Εξαιτίας της οχυρής θέσης της, η Μονή αποτέλεσε τόπο καταφυγίου για τους επαναστάτες της Κρήτης. Το 1866 ο Μιχαήλ Κόρακας είχε φέρει στο μοναστήρι τρία από τα παιδιά του, τα οποία κατάφεραν να περάσουν απαρατήρητα από τους Τούρκους, με το να κρυφτούν εκεί.

Το μοναστήρι έχει όμως συνδεθεί κυρίως με τον θρυλικό ήρωα Ξωπατέρα. Αυτός γεννήθηκε το 1788 στον οικισμό Μανουσανά, ο οποίος σήμερα δεν υφίσταται. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Ιωάννης Μαρκάκης. Χειροτονήθηκε στη μονή και έλαβε το όνομα Ιωάσαφ. Σύντομα αναγκάστηκε να φύγει από το μοναστήρι., επειδή σκότωσε έναν γενίτσαρο. Ο λόγος ήταν ότι εκείνος είχε προσβάλει την τιμή της οικογενειάς του. Καθαιρέθηκε από το Μητροπολίτη και έτσι τον ονόμασαν Ξωπατέρα, Ξεπατέρα ή Ξώπαπα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, καθαιρέθηκε επειδή απέκτησε παιδί εκτός γάμου με μια γυναίκα την οποία είχε ερωτευτεί και συζούσαν. Ο ίδιος έγινε φίλος του Δημητρίου Κουρμούλη από τον Κουσέ, με τον οποίο υπήρξαν συμπολεμιστές. Με καταφύγιο το μοναστήρι, ο Ξωπατέρας και οι υπόλοιποι αγωνιστές έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των γενιτσάρων. Τα τελευταία χρόνια της Επανάστασης του ’21 κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Τούρκων στα Αστερούσια, ο Ξωπατέρας επέλεξε να κλειστεί στη μονή μαζί με τη γυναίκα του και άλλους συγγενείς, καθώς επίσης και ένα παιδί, αρνούμενος να ακολουθήσει τους υπόλοιπους επαναστάτες, οι οποίοι διέφυγαν σε λημέρια. Ακολούθησε, το Μάιο του 1828, τριήμερη πολιορκία του πύργου της μονής και σκοτώθηκαν οι συμπολεμιστές του Ξωπατέρα. Ο γενναίος αγωνιστής άνοιξε την πόρτα του πύργου σε μια προσπάθεια να φύγει η γυναίκα του με το παιδί όμως κατακρεουργήθηκαν από τους Τούρκους. Ο Ξωπατέρας απέμεινε μοναχός με την αδερφή του και τα πολεμοφόδια τελείωσαν. Τότε ο αγωνιστής άνοιξε την πόρτα του πύργου κάνοντας απόπειρα διαφυγής και με το σπαθί του όρμησε στους Τούρκους, σκοτώνοντας αρκετούς. Στο τέλος όμως βρήκε και ο ίδιος το θάνατο. Οι Τούρκοι αποκεφάλισαν τον Ξωπατέρα και ανάγκασαν την αδερφή του να μεταφέρει την κεφαλή του στο Μουσταφά Πασά.

Τα Πηγαϊδάκια είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της επαρχίας Καινούργιου στο νομό Ηρακλείου, με 334 κατοίκους το 2001. Αποτελεί ομώνυμο τοπικό διαμέρισμα που υπάγεται σήμερα στο δήμο Μοιρών. Η θέση του είναι στα δυτικά των Αστερουσίων, νότια του οικισμού Πόμπια Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 66 χιλιόμετρα. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και την παραγωγή οπωροκηπευτικών στην παράλια περιοχή. Επίσης, στις ασχολίες συγκαταλέγεται και η κτηνοτροφία. Πολλοί από τους κατοίκους εργάζονται στην εταιρεία ανεφοδιασμού για τα καράβια, στους Καλούς Λιμένες. Στον οικισμό λειτουργούν νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο.

Η Πόμπια είναι χωριό του νομού Ηρακλείου, στην πεδιάδα της Μεσσαράς. Αποτελεί έδρα ομώνυμου τοπικού διαμερίσματος του δήμου Μοιρών. Αριθμούσε 955 κατοίκους το 2001. Πολιούχος άγιος του χωριού [1] είναι ο Άγιος Γεώργιος. Στο χωριό λειτουργούν μεταξύ άλλων, περιφερειακό ιατρείο, Δημοτικό Σχολείο, νηπιαγωγείο, Γυμνάσιο και Λύκειο. Στην Πόμπια λειτουργεί αρκετά χρόνια το ΚΕ.ΠΕ.Π Πόμπιας, κλειστού τύπου προνοιακό ίδρυμα, με τεράστια συμβολή στον τομέα της πρόνοιας εξαιτίας της προστασίας [2]που παρέχει στα άτομα που περιθάλπει.

Ο Ρουφάς είναι χωριό της επαρχίας Καινούργιου και έδρα ομώνυμου Τοπικού διαμερίσματος του δήμου Μοιρών, στο Νομό Ηρακλείου. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείου είναι 57 χιλιόμετρα. Το 2001 είχε 95 κατοίκους. Μέσα στο Ρουφά βρίσκεται ο ναός του Αγίου Βασιλείου. Υπάρχουν επίσης τα εξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ονουφρίου, των Αγίων Πάντων και του Προφήτη Ηλία. * η Πλουτή [ 72 ] , χωριό που είναι κτισμένο σε υψόμετρο 320 μ. Η απόστασή της Πλουτής από το Ηράκλειο είναι γύρω στα 50 χιλιόμετρα. Ιστορικά στοιχεία Ο Ρουφάς είχε διπλάσιους κατοίκους κατά την Ενετοκρατία. Το 1583 αναφέρεται στη σχετική απογραφή με το όνομα Rufá με 424 κατοίκους (Καστροφ. Κ 103). Κατά την Τουρκοκρατία κατοικούνταν μόνο από Τούρκους, 118 το 1881. Η Πλουτή αναφέρεται στον Καστροφύλακα με 146 κατοίκους και με την ονομασία Pluti.

Τα Σκούρβουλα είναι χωριό της επαρχίας Καινούργιου, και ομώνυμο τοπικό διαμέρισμα με 428 κατοίκους το 2001 . Υπάγεται στο Δήμο Μοιρών και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 350 μέτρων, στις νότιες υπώρειες του όρους Σανίδα, με πανοραμική θέα προς την πεδιάδα της Μεσαράς. Απέχει από το Ηράκλειο περί τα 70 χιλιόμετρα. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και την ελαιοκομία. Ο κύριος ναός των Σκουρβούλων είναι αυτός της Υπαπαντής. Υπάρχουν επίσης τα εξωκλήσια της Αγίας Άννας, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Νεκταρίου. Το χωριό πανηγυρίζει στις 2 Φεβρουαρίου. Λειτουργεί νηπιαγωγείο.

Ο Άγιος Μάρκος  ανήκει στον δήμο ΦΑΙΣΤΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “ο Άγιος Μάρκος”. Έδρα του δήμου είναι οι Μοίρες και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτης.

Ο Άγιος Μάρκος έχει υψόμετρο 29 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Ο Άγιος Μάρκος είναι παραθαλάσιος οικισμός σχεδόν στο άκρο του νοτιοδυτικού τμήματος του νομού Ηρακλείου, στον όρμο των Καλών Λιμνιώνων. Βρίσκεται κοντά στην έξοδο του «Αγιοφάραγγου», δίπλα στους Καλούς Λιμένες και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 20. Απέχει 73 χλμ. περίπου ΝΔ. του Ηρακλείου

Το Μακρονήσι (νησίδα) ανήκει στον δήμο ΦΑΙΣΤΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “το Μακρονήσι”. Έδρα του δήμου είναι οι Μοίρες και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτης.

Το Μακρονήσι έχει υψόμετρο 1 μέτρο από την επιφάνεια της θάλασσας.

Το Μικρονήσι (νησίδα) ανήκει στον δήμο ΦΑΙΣΤΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “το Μικρονήσι”. Έδρα του δήμου είναι οι Μοίρες και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτης.

Το Μικρονήσι έχει υψόμετρο 0 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η Τράφος (νησίδα) ανήκει στον δήμο ΦΑΙΣΤΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “η Τράφος”. Έδρα του δήμου είναι οι Μοίρες και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτης.

Η Τράφος έχει υψόμετρο 3 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Ο Χρυσόστομος είναι ένας μικρός παραθεριστικός οικισμός 75χλμ νότια του Ηρακλείου και μόλις 3χλμ ανατολικά των Καλών Λιμένων. Ο οικισμός είναι λίγο ανεπτυγμένος με μερικές ταβέρνες, μίνι μάρκετ και λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ονομάζεται έτσι από τον ερειπωμένο ναό του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου που βρίσκεται σε πανοραμική τοποθεσία πάνω από την παραλία. Η παραλία έχει άμμο στα ανατολικά και βοτσαλάκι στα δυτικά και δεν είναι ιδιαίτερα οργανωμένη, αποτελώντας μια από τις καλύτερες επιλογές για ήρεμες διακοπές στη νότια Κρήτη.

Ο Χρυσόστομος είναι κτισμένος στην τοποθεσία της αρχαίας πόλης Λασαία, που ήταν ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Γόρτυνας, της μεγαλύτερης πόλης της Ρωμαϊκής Κρήτης. Η πόλη αναφέρεται στις πράξεις του Αγίου Παύλου, ο οποίος επισκέφτηκε την περιοχή κατά το ταξίδι του στη Ρώμη. Από την πόλη διακρίνονται διάφορα ίχνη, με πιο χαρακτηριστικό τους βράχους από την παλιά προκυμαία του αρχαίου λιμανιού, που ενώνει την όμορφη παραλία με το νησάκι Τράφος. Δυτικότερα του Τράφου υπάρχει η βραχώδης παραλία Σεγρέζο Ρυάκι, με πηγή νερού.

Το Xωριό Πλουτή βρίσκεται στα βορειοανατολικά των Μοιρών σε απόσταση περίπου 10 χιλιομέτρων και αποτελεί οικισμό του Δήμου Μοιρών. Σήμερα το χωριό αριθμεί περί τους 30 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνται με την γεωργία. Το Xωριό στο παρελθόν υπήρξε πολύ πλούσιο γι΄αυτό πήρε και το όνομα Πλουτή. Ενοριακός Ναός είναι ο Ι. Ναός του Αγίου Γεωργίου. Στην Eνορία επίσης υπάρχει και ένα Εξωκλήσι αφιερωμένο στους Αγίους Αναργύρους.